Bir Zamanlar Konuşulmasından Bile Çekinilen Tasavvuf Ve Mistisizme İlgi Giderek Artıyor. Türkiye'de Olduğu Gibi Dünyada Da Genelde Mistisizm, Özelde İslâm Tasavvufu Yükselişte. Demokratikleşmenin De Etkisiyle Tasavvuf Giderek Yeraltından Görünür Plana Çıkıyor.
"21. yüzyıl ya dinbir yüzyıl olacak ya da hiç olmayacak". Bu yüzyılın mevcut ve dinin her zamankinden fazla tartışmaların odağında olduğunu düşünürsek Fransız düşünür Andre Malraux'ya izafe edilen bu öngörü haklı çıkmış gibi görünüyor. Genelde din, özelde İslâm hemen her yerde gündem konusunu oluştururken bir yandan da dünya yeni bir gelişmenin yükselişine şahit oluyor. Görünüşe göre tasavvuf ya giderek yükseliyor ya da gitgide görünür hale geliyor.
Tüm dünyada büyük kitapçıların mistisizm bölümlerinde Mevlana, İbn-i Arabi ya da Hallac-ı Mansur'un kitapları eksik olmazken Türkiye'de de son yıllarda tasavvuf kitaplarının adeta patlama yaptığı görülüyor. "Tasavvuf irfanına ilişkin yayınlarda, nicelik ve nitelik açısından kayda değer bir gelişme yaşandığını" söyleyen tasavvuf araştırmacısı yazar Sadık Yalsızuçanlar'a göre "Sufilerin menkıbeleri, seyr-i süluk denen yetkinleşme öyküleri, o süreçte deneyimledikleri hakikatler, vizyonları çeşitli kitaplarda bulunuyordu ve bu kitaplar artık sıklıkla yayınlanıyor".
Kitabevi raflarına bakıldığında iki tür kitabın ağırlıkta olduğu görülüyor: komplo teorileri ve tasavvuf kitapları. Görünen o ki gizem her zaman iş yapıyor. İslâmi Araştırmalar Vakfı araştırmacısı Cüneyt Köksal'a göre "Kitap piyasası arz-talep ilişkisine göre işliyor. Bu kadar kitap basılıyorsa bunu talebin çokluğuna yormak gerek".
Tasavvuf dergileri revaçta
Tasavvuf yayınları içinde her dönemin yıldızı olanları var. Elif Şafak'ın Aşk'ı ya da Ahmet Ümit'in Bab-ı Esrar'ından bahsetmiyoruz. Onlar tasavvufun ne kadar ilgi çektiğine birer işaret olsa da bu kategoriye girmiyorlar. Şehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi'nin bir tasavvuf tarihi özeti mahiyetindeki benzersiz eseri "Amak-ı Hayal" ülkemizde yükselen metafizik gerilimin tek başına temsilcisi adeta. Hemen her yayınevinin bastığı bu kitap, yıllardır vitrinlerin değişmez eseri konumunda.
Tasavvuf yayıncılığının yükselişine tasavvuf dergileri enflasyonu da eşlik ediyor. İlmi ve akademik Tasavvuf Dergisi, Keşkül, İpekyolu, Semerkand, Altınoluk, Feyz, Fıtrat, Gülistan, Kur'an Nesli, Rahle, Rehber, Gülistan, Arifan, Furkan, ancak sayabildiklerimiz. Son yıllarda gazete bayilerinde sayıları görünür şekilde artan bu dergiler toplumda yükselen tasavvuf merak ve eğiliminin tartışmasız birer göstergesi. Bir yayıncı tasavvuf kitaplarının yükselişine şu sözlerle işaret ediyor: "İnsanların ilgisini, tasavvufa oldukça mesafeli duran Nur cemaatine yakın Timaş'ın sırf tasavvuf kitapları için yeni bir yayınevi (Sufi Kitap) açmasından da anlamak mümkün". Sadık Yalsızuçanlar gidişatı olumlu görüyor ama bunun bir sorun da ürettiği görüşünde: "İbn-i Arabi'nin algı düzeyi yüksek ve inisiye olmuş yetkin insanlara seslenen eserleri birden 'genel okur'un kitaplığına giriveriyor. Bu eserlerle aramızda ciddi engeller var. Onların aşılması daha çok zamana ihtiyaç gösteriyor".
Tasavvuf popüler alana indi
30 Kasım 1925'te çıkan "Tekke ve Zaviyelerin Kapatılmasıyla İlgili Kanun"dan sonra tasavvufi faaliyetlerin hukuk dışı bir alana itildiğini belirten, İran'da bulduğumuz Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç: "Tasavvuf hayatı buna layık mıydı; bu konu tartışılması gereken bir şey. Bence bu tartışılmalı. Şu da bir gerçek ki bir kurum kapatmakla ortadan kaldırılamıyor" diyor.
O tarihlerden sonra din ve onun ayrılmaz bir parçası olan tasavvufun macerasını hepimiz biliyoruz. Tasavvuf müziğinin yasaklandığı dönemlerde bu kültürün bayraktarlığını yapmış isimlerden Nezih Uzel, günümüzde televizyonlara çıkıp kendi sufizm macerasını anlatabiliyor. Tasavvufi öğeler popüler kültürde de son yıllarda kendisini daha fazla gösterir oldu. Kurtlar Vadisi dizisindeki Ömer Baba karakteri ve onun vecizeleri aslında dizi içine serpiştirilmiş tasavvuf figürlerinden başka bir şey değildi. Aynı durumun daha belirgin bir örneği ise Ekmek Teknesi dizisinin bazı karakterleriydi. Tasavvufi öğelere çokça yer veren Takva ve Kurtlar Vadisi gibi filmleri başkaları takip etti. Bugün tasavvuf konferans ve sohbetlerine her yerde rastlamak mümkün.
Tasavvufun cazibesi tüm dünyada giderek artış gösterirken, Türkiye'de de görünürlüğü artıyor. Eskiden kapalı kapılar ardında manevi yönelişlerini sürdüren ehl-i tasavvuf giderek daha sık meydana çıkıyor. Tasavvuf daha çok konuşuluyor, yazılıyor ve merak ediliyor. Üstelik gizlice yapılan faaliyetlerin yarattığı şüphelerin yerini şeffaflaşma ve berraklaşma alıyor. Sadık Yalsızuçanlar bu süreci şu şekilde değerlendiriyor: "Bu gayri insani süreç kapanıyor. Dergâhlar, zaviyeler, tekkeler, hankâhlarbirer irfan ve sanat ortamı idiler. Bugün bunların yeniden dirildiğine tanık oluyoruz".
Tasavvuf araştırmacısı Nurfeti Seyit Erkal bu durumu "Dünyada genelde metafizik akımlara bir yöneliş var. Özellikle quantum fiziği sonrasında kainatı algılayış biçiminin değişmesinin, metafizik ve fiziğin birbirleriyle daha fazla yakınlaşmalarının da bunda payı var" sözleriyle açıklıyor. Tasavvuf eğiliminin toplumda giderek yaygınlaşması sadece medya ve yayıncılıkla ya da akademik toplantılarla sınırlı değil. Aslında tüm bunların gerçek hayatın yansımaları olduğunu söylemek mümkün
Semtimizin mini dergâhı
Ortaköy'de bir lokaldeyiz. Görünüşlerinden dindar oldukları derhal anlaşılan semt sakinlerinin küçük bir çayhane görünümündeki bu lokali, aslında Menzil Cemaati'ne bağlı "Sofiler"in arada bir toplanıp, kendi usullerince tasavvuf dersleri yaptıkları mini bir dergâh. Birbirlerine "Sofi" olarak hitap eden bu insanlar burada günün belirli vakitlerinde biraraya geliyor, derslerini yapıyor, virdlerini ve zikirlerini çekiyor, hatta "Hatme-i Hacegân" dedikleri zikir ayinini gerçekleştiriyorlar. Üstelik bu mini dergâh tek değil. İstanbul'un pek çok semtinde de Menzil şeyhinin tayin ettiği halifeleri vasıtasıyla idare edilen benzerlerinde, Nakştasavvuf yolunun gerektirdiği ibadet ve zikri beraberce gerçekleştiriyorlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder